Πρόλογος στα "Μετέωρα Βήματα" - [ART-1]

Το ακόλουθο κείμενο αποτελεί τον πρόλογο μιας παλιότερης αρθρογραφικής συλλογής που εκδόθηκε στις αρχές του χρόνου, με τίτλο «Μετέωρα Βήματα» (*).

Το κείμενο αποτελεί μια συνοπτική αναφορά στην τρέχουσα αλλά και την ευρύτερη συγκυρία της κρίσης, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο με ειδικότερη επικέντρωση στο ζήτημα της Λιτότητας.  Παράλληλα αναφέρεται στους ειδικότερους όρους των προσωπικών μου προβληματισμών κι αρθρογραφίας, πράγμα ίσως χρήσιμο σε όσους κάνουν τον κόπο να ασχοληθούν με τα κείμενά μου.

1.  Μια νέα φάση

Μόλις αυτές τις μέρες η χώρα απέκτησε μια νέα κυβέρνηση, μια κυβέρνηση συνεργασίας Τσίπρα – Καμένου μετά από πρόωρες εκλογές που κέρδισε ο ΣΥΡΙΖΑ με 36,5% εξασφαλίζοντας 149 έδρες. Στις εκλογές αυτές όπου η επιθυμία για πολιτικές αλλαγές και η ανησυχία για τυχόν περιπέτειες αναμετρήθηκαν χλιαρά σ’ ένα φόντο αντιμνημονίου, απαισιοδοξίας και 38% αποχής, η ΚΔ-ΝΔ του Σαμαρά έμεινε 8,5 μονάδες πίσω, και η Χρυσή Αυγή του εθνικολαϊκού αντισυστημικού ολοκληρωτισμού αναδείχτηκε τρίτο κόμμα μπροστά απ’ το θολό-ρηχό Ποτάμι, πού ωστόσο απέδειξε τη δυναμική του μεταρρυθμιστικού ευρωπαϊσμού, και μπροστά απ’ το δογματελματικό ΚΚΕ. Πιό πίσω η ΑΝΕΛ της νέας συγκυβέρνησης απέδειξε την αντοχή της αντιευρωμνημονιακής δεξιάς ενώ το βενιζελικό ΠΑΣΟΚ της φθαρμένης ΚΑ μόλις διασώθηκε για την ώρα, αντίθετα με το νεοπαγές κεντρώο-αντιδεξιό ΚΙΔΗΣΟ του ΓΑΠ και την αχονδροπλαστική, Πράσινη για την περίσταση, ΔΗΜΑΡ του Κουβέλη.

Πρόκειται οπωσδήποτε για μιά νέα φάση της συντελούμενης από ετών μεταπολίτευσης με φανερά τα μετα-δεξιά, μετ-αντιδεξιά και μετ-αριστερά στοιχεία ανάμεσα στα Δ-Κ-Α ημιερείπια που παλεύουν να επιβιώσουν σ’ όλο το κομματικό φάσμα, μέσα απ’ τις ιδιομορφίες και τους αντιφατικούς δρόμους του εν εξελίζει πολιτικού μετασχηματισμού. Πρώτη φορά Αριστερά, Κυβέρνηση Κοινωνικής Σωτηρίας, η Ελλάδα άλλαξε σελίδα, η Ελλάδα αλλάζει την Ευρώπη ... – ανάμεσα στα απατηλά κάποιες πλευρές δυσανάγνωστης αλήθειας και δυνατοτήτων που ξεπετιούνται καθώς διαρκεί το στοίχημα των καιρών.  Το στοίχημα για τα ώριμα κι αναγκαία ελευθερωτικά πολιτικοσυστημικά σε εθνική αλλά και διεθνή κλίμακα, απέναντι στην ΚΑ κεϋνσιαγριαριστερή ανανέωση και στο κλασικό συστημικό-παρασιτικό δίπολο δηλ. την μετά τυμπάνων ΚΑ φτηνή εξαγορά της κοινωνίας μετά από ένα βίαιο ΚΔ συμμάζεμα...

Φυσικά και θα δείξει το μέλλον και πάλι – κοντός ψαλμός - το πραγματικό όμως ζήτημα είναι πάντοτε οι έγκαιροι κοινωνικοί προσανατολισμοί που διαμορφώνουν αυτό το μέλλον, και πρώτα οι δύσκολες χειραφετήσεις των αναγκαίων οδηγών...

Προς το παρόν η νέα κυβέρνηση, με ριζοσπαστικά στοιχεία ανάμεσα στα καμένα και τα λαϊκιστικά της αριστεράς και της προόδου που κυριαρχούν, επαναλαμβάνει τις τραγικά αποπροσανατολιστικές προεκλογικές υποσχέσεις για κατάργηση του μνημονίου και της λιτότητας και για διαγραφή “του μεγαλύτερου μέρους” του χρέους ενώ ένας κουρνιαχτός θλιβερά φτηνής ελληνάδικης περηφάνειας υψώνεται ήδη χαρωπά τριγύρω ...

2.  Πέντε χρόνια Κρίσης

Πέντε χρόνια πρίν, η χώρα ήρθε πρόσωπο με πρόσωπο με την κρίση της. Πασοκοποιημένη μετά την πρώτη μεταπολιτευτική σταθεροποίηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή, λαίμαργα στραμμένη στα κονδύλια της ΕΟΚ, συνεπαρμένη απ’ την παρασιτική ιδεολογία των ΔΕΚΟ, των «δικαιωμάτων» και της «κοινωνικής ανόδου», βυθισμένη στη διαπλοκή των μιντιεργολαβιών και τον εκμαυλισμό ενός κιτς ευδαιμονισμού, ανατρέφοντας περί το κράτος και τα βαρειά δάνειά του μια νέα παρασιτική κι ανίκανη εθνική ηγετική (μεγαλο)μεσαία τάξη, πλειοδοτώντας στον κατήφορο αυτό εξ αριστερών, απωθώντας ποικιλοτρόπως το νευραλγικό-παραγωγικό δυναμικό που σπονδύλωνε τον κοινωνικό κορμό, καταστρέφοντας ό,τι παραγωγικό και δημιουργικό είχε χτιστεί με θυσίες, ξοδεύοντας τα κληροδοτήματα αυτογνωσίας και ευθύνης μέχρι ρανίδος υπό την οχλοβοή προοδευτικών συνθημάτων και υπό τους ψιθύρους των κομματικών δολοπλοκιών εφόδου, χλεύαζε και σκότωνε ό,τι επιχειρούσε να σημάνει αδιέξοδα και διεξόδους, ό,τι αντιπαρέθετε στην κρατικοφιλελεύθερη κατιούσα τη βιοτική ανάγκη κι ελπίδα. Στα διαλείμματα της νάρκης της που τη διέκοπταν οι εκ βαθέων ανατριχιαστικοί τριγμοί της κατέφευγε τρομαγμένη σ’ ό,τι μπορούσε με χοντροκοπιές μα κι ανοίγοντας νέα τραύματα, να σώσει η «ανίερη» δεξιαριστερά απόπειρα, ο Μητσοτάκης, ο Σημίτης, ο Κώστας Καραμανλής.

Η σοβούσα οικονομοπολιτισμική κρίση ήρθε στην επιφάνεια μετά τις τρεις αυτές κεντρώες δεκαετίες, εν μέσω διεθνών συστημικών τριγμών κι εντοπίων νεανικών εξεγέρσεων, ως επώδυνη πρόκληση για προσανατολισμούς και πρακτικές που να αφήνουν πίσω τους τα φιλελεύθερα και τα ολοκληρωτικά, τα λαϊκιστικά και τα συντηρητικά, τα εθνικιστικά και τα ευρωληγούρικα, τα δικαιωματικά και τα αλλοτριωμένα μιας εποχής που παρέρχεται ιστορικά. 

Πτώχευση ελεγχόμενη και επώδυνη ευρωστήριξη, σύνθλιψη των αδύναμων και τριγμοί τού μεσαιοταξίτικου παρασιτισμού και των ονείρων του, οργή για τη συστημική φαυλότητα κι ανησυχία για τα χειρότερα, κατάλληλα επικαιροποιημένες υποσχέσεις για επιστροφή στο εκμαυλιστικό εθνικολαϊκό παρελθόν, ανάγκες δημιουργικής κοινωνικής ανάταξης κι αλληλεγγύης, βήματα αυτοσυνείδησης για τον γενικευμένο εκτροχιασμό αλλά κι αμηχανία για το τι και πώς παραπέρα, όλα μαζί ανακατεμένα στο φρόνημα ενός λαού που νοιώθει ότι πρέπει να ξεπεράσει τον εαυτό του μα φυσιολογικά δεν ξέρει το ως πού και το πώς, ενός λαού που η αλλοτριωμένη πνευματική του ελίτ του συσκοτίζει το δρόμο, ενός λαού που προσπαθεί εναγώνια κι αντιφατικά να διακρίνει και να κατανοήσει το βιοτικό του στοίχημα και την πολιτική του όψη.  Οι εναλλακτικές της άγριας «προσαρμογής» ή της «εθνικολαϊκής» επιστροφής ή κάποιο μίγμα τους που του προσφέρει η παρασιτική μεσαιοταξική κοινωνική-πολιτική ηγεσία του, συναλλασσόμενη κι αλληλοκαταγγελόμενη στις διάφορες κλίκες της και παρατεταγμένη στον ραγισμένο διχαστικό Δ-Κ-Α  πολιτικό άξονα, θα δοκιμασθούν επεισοδιακά και με λογιών τερτίπια στις διάφορες εκδοχές τους τα τελευταία χρόνια. Ο Γιώργος, ο Παπαδήμος, ο Σαμαράς, ο Καρατζαφέρης, ο Βενιζέλος, ο Κουβέλης – ένας αγώνας διάσωσης του σφιχταγκαλιασμένου κοινωνικοπολιτικού ζεύγους δηλ. της χώρας και του πολιτικού συστήματος της μεσαιοπαρασιτικής ηγεμονίας, ένας αγώνας με αναγκαστικές ενδοσυστημικές θυσίες πλάϊ στα θύματα της κοινωνίας.

Το πιό λαϊκιστικό-εθνικολαϊκό τμήμα της, χρόνια καθηλωμένο σε δευτερεύοντα καθεστωτικό ρόλο, τώρα αχταρμάς κνιταριστερισμού και πασοκισμού, θα σηκώσει ψηλά και δημαγωγικά την εύκολη και ψευδοδεικτική σημαία του αντιμνημονίου και της αντιλιτότητας, ομού με τον Δ+Α αντιευρωπαϊσμό και τον αγριαγράμματο λαϊκό εθνικισμό στις διώξεις κατά του οποίου ωστόσο θα πλειοδοτήσει ως δείγμα προοδευτικού ολοκληρωτισμού. Θα συσκοτίσει έτσι αντιμνημονιακά κι αποφασιστικά το τοπίο της εσωτερικής παρασιτικής κατοχής και τη δυνατότητα της υπεύθυνης αντιπαρασιτικής-αντιλαϊκιστικής ανατακτικής διεξόδου, θα μετονομάσει την κρίση σε μνημόνιο μερκελικής τοκογλυφίας και θα ορίσει την ανάταξη ως αντιλιτότητα, θα πολεμήσει ως αβάσταχτη την υποψία ελευθερίας που γέννησε η κρίση, θα εκτρέψει σε σύριζα ολίσθηση την απογειωμένη κοινωνική αγανάκτηση – μια αγανάκτηση που μετά την κορύφωση του αντισυστημικού της «εύρηκα !», ως άνευ οδηγών για τα περαιτέρω και υπό τις κραυγές των Δ-Κ-Α συσκοτιστών, τείνει φυσιολογικά να επαναπροσγειωθεί με μουδιασμένες ζητωκραυγές ήττας σε συστημικά εδάφη.  Θα λειτουργήσει έτσι πλήρως συστημικά το τμήμα αυτό όλη την περίοδο, καθώς πιστοποιούν και τα κανάλια-δείκτες κι όπως άκομψα όσο και στρεβλά (καθότι αντιμνημονιακός-αριστερός ο ίδιος, μέσα στις αντιφάσεις του) θα κραυγάσει προεκλογικά κι ο Μίκης. Μάλιστα θα λειτουργήσει ως έσχατη συστημική λύση το τμήμα αυτό σε μιά διαδικασία πολιτικού μεταβολισμού – η ΚΑ που διέφυγε του αδιέξοδου μεταπολιτευτικού κνιτοπασοκισμού ως δημαγωγική ριζοσπαστική Αριστερά για να επανατροφοδοτήσει την εξαντλημένη κι αναγκαία ΚΑ ενός νέου συστημικού κύκλου.

Κι ενώ για το ευρύτερο σύστημα η ανασυγκρότηση του ΚΑ πόλου στο φιλελελεύθερο δίπολο αποτελεί μείζονα ανάγκη που αξιοποιεί κάθε μεσαιοταξική και καθεστωτική ανανεωτική εφεδρεία, για την συριζαριστερά αποτελεί ειδικότερα  καταβολισμό, συνιστά έναν απ’ τους δρόμους της εξελισσόμενης αποσύνθεσης της Αριστεράς. Φυσικά στη διαδικασία αυτή ταυτόχρονα αναβολίζονται κι αναβαθμίζονται καταστάσεις κι άνθρωποι – η καλή πλευρά της αριστερής αποσύνθεσης – με το ανάλογο κοινωνικό κόστος κι ως το όριο πάντως και τις κόκκινες γραμμές που η ίδια η εμμένουσα αριστερή ταυτότητά τους καθορίζει.

Κρίση και βήματα κοινωνικής αυτοσυνείδησης, δύσκολα, επώδυνα, διστακτικά, οργισμένα, δοκιμαστικά, σκεδασμένα, αμήχανα – βήματα μετέωρα μέσα στη βράση του καιρού που συνεχίζεται.  Βήματα με ιδιαιτερότητες σε κάθε φάση της περιόδου, ιδιαιτερότητες αποκαλυπτικές της κοινωνικής αγωνίας και των αναγκών προσανατολισμού...

Θα προηγηθεί μια πρώτη αμήχανη αφύπνιση μπροστά στο τέλος εποχής πρίν ακόμα η κρίση γίνει βαθειά-πλατειά αισθητή, μια αφύπνιση όπως την υπογράμμισε η ανεπάρκεια του υπό καταιγιστικά πυρά Καραμανλικού ριζοσπαστισμού και η νεολαιϊστικη εξέγερση του 2008 κι όπως την κατέγραψαν τα ασαφή κι αντιφατικά αντισυστημικά μηνύματα των ευρωεκλογών του 2009, ενώ τη φάση αυτή θα κλείσει μια πισωπατούσα κοινωνική απόπειρα να συνδυαστούν τα αναγκαία ριζοσπαστικά με τη διάσωση των ημαρτημένων πίσω απ’ το «λεφτά υπάρχουν».

Θα ακολουθήσει η φάση της ψυχρολουσίας στην πρώτη παγκοινωνική επαφή με την οικονομική κρίση και ο μετεωρισμός ανάμεσα στο πρίν και το παραπέρα, δηλαδή μια πίστωση χρόνου της κοινωνίας στον ΓΑΠ φιλελευθερισμό της αντιδεξιάς οπισθοφυλακής και ταυτόχρονα πίστωση χρόνου στον ίδιο της τον εαυτό για να κατανοήσει βαθύτερα και να προσανατολιστεί καλύτερα - η πρώτη αγωνία μπροστά στις ανάγκες και δυσκολίες της μετ-αντιδεξιάς πλέον κοινωνικής επαναπολιτικοποίησης.

Η φάση αυτή θα κλείσει με ποικίλες, αδέξιες κι ακαθοδήγητες απόπειρες ευρείας κοινωνικής υποκειμενοποίησης μέσω ζυμώσεων βρασμού, αντιφατικών σπιθισμάτων κι αναχρονιστικών οχυρώσεων στα Δ&Α αντισυστημικά άκρα αλλά και με τη συντονισμένη αντεπίθεση του καθεστώτος πρό της διαφαινόμενης μεταπολιτευτικής απειλής. Στην αντεπίθεση αυτή όπου οι κύριες κεντρώες δυνάμεις, εκτεθειμένες μπροστά στο φαύλο παρελθόν τους και στο βίαιο-αυτοδιασωστικό παρόν τους στερούνταν της αναγκαίας αξιοπιστίας, οι δεξιές κι αριστερές συστημικές εφεδρείες και οι ποικίλες κι αλλοτριωμένες συνιστώσες τους είχαν την ευκαιρία τους. Συνεπικουρούμενες απ’ τη δίγλωσση για την περίοδο μιντιοκρατία, θα αποδυθούν στον αγώνα εγκλωβισμού των προσανατολισμών στο συστημικό εθνικολαϊκό-μεσαιοταξίτικο «ενωτικό κοινωνικό μέτωπο» με αιχμή το αντιμνημόνιο.

Η τρίτη φάση, με εκφρασμένη σε κίνημα αγανάκτησης την παγκοινωνική αγωνία, θα διατηρήσει έντονα και κυρίαρχα για ένα διάστημα τα καθολικά αντισυστημικά χαρακτηριστικά κι έντονο το στοιχείο της παγκοινωνικής σύγκρουσης μ’ ολόκληρο το Δ-Κ-Α πολιτικοκομματικό σύστημα. Στο κορυφαίο αυτό σημείο της ωστόσο η εκρηκτική κοινωνική αναζήτηση θα βρεί μπροστά της μια θλιβερή πνευματική ήγεσία πλήρως ανίκανη να οργανοποιηθεί στην ελευθερωτική προοπτική και ικανή μόνον για παρασιτικούς τραυλισμούς στην ουρά του κινήματος. Θα προσγειωθεί έτσι σε μια «ρεαλιστικά προσαρμοσμένη επαναπολιτικοποίηση» και θα συναινέσει για ένα επόμενο διάστημα σε επιτηρούμενες μεταβατικές συγκυβερνητικές λύσεις αποτροπής του χειρότερου. Η επαναπολιτικοποίηση θα διολισθαίνει και θα εκτρέπεται περαιτέρω στη συνέχεια, υπό τα συστημικά συσκοτιστικά πυρά και ιδίως αυτά της αριστεράς, σε προσανατολισμούς που διατηρούν μεν πολλά απ’ τα ανατακτικάαντισυστημικά τους στοιχεία αλλά που θα κυριαρχηθούν απ’ τα εγκλωβιστικά στοιχεία του αντιμνημονίου και της αντιλιτότητας. Θα  τροφοδοτήσει έτσι μια ριζοσπαστική εν μέρει πλήν σύριζα συστημική ΚΑ, όπου άλλωστε και η ευρύτερη συστημική επιδίωξη μιας και η προϊούσα διάλυση του μεταπολιτευτικού ΚΑ πόλου απειλούσε για πλήρη απώλεια ελέγχου.

Η τωρινή φάση, διατηρώντας το γενικότερο στοίχημα της πολιτικοσυστημικής υπέρβασης της ευρύτερης περιόδου, συνιστά ειδικότερα μια φάση ΚΑ κοινωνικής οπισθοβασίας αλλά κι αποκαλυπτικής μετεξέλιξης της αριστεράς μπροστά στις ανάγκες κοινωνικής επιβίωσης κι ανάταξης. Η αριστερά ως κυβερνητική πλέον είναι υποχρεωμένη σε αυτο-διαψεύσεις ή αυτο-υπερβατικά βήματα δηλ. ούτως ή άλλως σε απαριστεροποίηση, με τον ειδικότερο ιδεολογοπολιτικό χαρακτήρα της να βαραίνει προς την ΚΑ της προσαρμογή εν μέσω πλαστογραφήσεων, μικροανατακτικών επεμβάσεων, επεισοδίων «συνέπειας», αλλά και μειοψηφικών χειραφετήσεων. Στην ΚΑ προσαρμογή της αυτή, η συριζαριστερά θα συμμετάσχει από ενισχυμένη θέση στις εσωτερικές διευθετήσεις που αναγκαιούν στο ευρύτερο πολιτικό σύστημα στο οποίο είναι οργανικά ενταγμένη, αυτό της Δ-Κ-Α διάταξης και της ΚΔ-ΚΑ ηγεμονίας κι εναλλαγής.

Για το ευρύτερο αυτό σύστημα η τωρινή φάση αποτελεί μια φάση δύσκολης ανασυγκρότησης της ΚΑ μέσα απ’ την ενίσχυση κι «εκλογίκευση» του κεϋνσιανού-δημαγωγικού άξονά της αλλά και μέσα από «εξυγιάνσεις» της κεντρώας και «προσαρμογές» της αριστερής συνιστώσας της. Η ανασυγκρότηση αυτή έχει μπροστά της τις εσωτερικές συγκρούσεις κι οσμώσεις αναδιάταξης του συνολικού ΚΑ τοπίου αλλά κυρίως τα κεϋνσιανά-δημαγωγικά της όρια όπως θα εκφραστούν ειδικότερα στις αντιφάσεις και τα τέλματα της νέας κυβερνητικής πολιτικής. Εχει όμως και τον ελαφρώς ούριο άνεμο των ΚΔ μνημονιακών αποτελεσμάτων, ως μίγμα της δημοσιονομικής σαμαροβενιζελικής προίκας στη νέα κυβέρνηση και της θολής μα και ισχυρής επιθυμίας μιας πληγωμένης κοινωνίας για το παραπέρα, καθώς και την πλήρη «ενθάρρυνση» της μιντιοκρατίας. Ετσι, με επί πλέον την αδύναμη «επί τα πρόσω» κριτική από κάθε κατεύθυνση, ο σύριζα θα διασφαλίσει αρκετό χρόνο για την ΚΑ απαριστεροποίησή του και το συνολικό ΚΑ εγχείρημα θα έχει την αντίστοιχη διά της εθνικολαϊκής οδού ευκαιρία του. Σε κάθε περίπτωση τα βαθειά ΚΑ αδιέξοδα που συγκυριακά συγκαλύπτονται κάτω από ποικίλες αναπαλαιώσεις σ’ όλο τον Κ-Α χώρο θα υπογραμμίζουν και θα επαναθέτουν το κεντρικό πολιτικό ζήτημα  – αυτό ενός δημοκρατικού και σοσιαλιστικού πολιτικού συστήματος και του αναγκαίου σοσιαλιστικού του πόλου, μετα-φιλελεύθερου και μετ-αριστερού. 

3.  Λιτότητα & Διέξοδος στο Διεθνές τοπίο

Η ανάγκη και δυνατότητα ενός τέτοιου πολιτικού συστήματος συνδέεται με πιεστικές κοινωνικές ανάγκες για  αποπαρασιτισμό κι απο-αποβλάκωση, αλληλεγγύη και προστασία, δημιουργική πρωτοβουλία και κοινωνικό έλεγχο, πολιτική συμμετοχή και προσωπική ευθύνη. Συνδέεται επίσης, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, με τις δυσκολίες του φιλελεύθερου δίπολου (ΚΔ-ΚΑ) και του οικονομικού του συνταγολογίου (νεοφιλελεύθερου και κεϋνσιανού) να διατηρήσουν τα πράγματα στην τροχιά τους. Συνδέεται ακόμα με τον μεγάλο κίνδυνο να αναζητηθεί διέξοδος στα συστημικά αδιέξοδα μέσα από έναν καταστροφικό παγκόσμιο πόλεμο. 

Ζούμε μια μεγάλη καμπή της ιστορίας, ζούμε τη δύση της νεωτερικής και την αυγή της μετανεωτερικής εποχής, την αγωνία ενός καθοριστικού βήματος αποπαρασιτισμού κι απ-αλλοτρίωσης της κοινωνίας, ζούμε την αγωνία της παγκοσμιοποίησης πριν μεταπολιτευθεί σε οικουμενικότητα, μαζί και τους σπασμούς και τους κινδύνους αυτού του τοκετού. 

Στο διεθνές τοπίο γίνονται όλο και πιο φανερά τα μεγάλα συστημικά αδιέξοδα. Δομική οικονομική κρίση κι εν εξελίξει ψυχο-κοινωνική αποσύνθεση στη Δύση, συνεχιζόμενη εξαθλίωση στον τρίτο κόσμο του λιμού, των επιδημιών και των συμμοριών, εσωτερικές ανισορροπίες κι απαιτήσεις αναδιανομής απ’ τον ισχυροποιούμενο πόλο των BRIC, εθνικισμοί και φονταμενταλισμοί ως αντισυστημικές απαντήσεις. 

Κύματα μετανάστευσης προσφέρουν σε Δύση και Τριτο κόσμο την επιζητούμενη απ’ το σύστημα αλλαγή λαού – στη Δύση εισαγωγή φτηνού λαού και πολιτικοοικονομικός παροπλισμός του εγχωρίου και στον Τρίτο κόσμο εξαγωγή δυναμικού ανατροπής και πολιτικοοικονομικός παροπλισμός του εγχωρίου.

Εισβολή φτώχιας στον αναπτυγμένο κόσμο, εξαθλιωτικής για όλο κι ευρύτερα κοινωνικά στρώματα, απώλεια της κίτς ευμάρειας άλλων που την ονομάζουν αξιοπρέπεια, μαζί κι απώλεια της καταναλωτικής ψυχοθεραπείας απέναντι στην επιδημία ψυχοπάθειας που συνόδευσε τη διάλυση των σχέσεων την εποχή της «ανάπτυξης» και την απώλεια ελπίδας για το ψευδές όνειρο, και ταυτόχρονα ιδεολογικός, θεσμικός και οικονομικός αποκλεισμός απ’ το φίλιο όνειρο.

Κι αυτά ενώ τα περιβαλλοντικά προβλήματα ξεπερνούν πλέον τα όρια των ακαδημαϊκών ευαισθησιών και της πολυτελούς οικολογίας μέσα από όλο και συχνότερες καταστροφικές αντεπιθέσεις της φύσης στην ύπαιθρο και τις πόλεις, την ίδια στιγμή που προσεγγίζεται πλέον η ενεργειακή οροφή του νεωτερικού πολιτισμού μας αναγκάζοντάς τον να καταφεύγει όλο και πιό πολύ στην πυρηνική ενέργεια και τα ασύμμετρα προβλήματά της.

Εν μέσω όλων αυτών αλλά και δι αυτών, αιχμιακό ζήτημα στη Δύση αναδεικνύεται αυτό που αποτελεί τον κοινό τόπο ασφυκτικών πιέσεων αλλά και δυνατοτήτων διεξόδου, στο βαθμό της πολιτικής του «ολοκλήρωσης», δηλαδή η Λιτότητα.

Ας σημειώσουμε εκ προοιμίου εδώ ότι, όπως η μείζων χειραγωγητική απάτη επί δεκαετίες στο πολιτικό πεδίο υπήρξε η «αντιδεξιά» φιλολογία, η παρόμοια μείζων απάτη στο κοινωνικοοικονομικό πεδίο αφορά τη φιλολογία της «αντιλιτότητας», ιδιαίτερα στη χώρα μας όπου οι άνω απάτες προετοιμάζουν δραματικές εξελίξεις πριν αυτοδιαψευσθούν έμπρακτα και πανηγυρικά.  Η «αντι-λιτότητα», με ειδικότερες δημαγωγικές πλευρές κι εκφράσεις όπως η «αντι-μνημονιακή», η «εθνικο-ανεξαρτησιακή» κτλ. αποτελεί το λώρο πρόσδεσης της κοινωνίας στην μετωπική πολιτική του πολιτικοικονομικού παρασιτισμού και δή της ανανεωτικής του διαδικασίας. Ο αντίστοιχος μετωπικός εθνικολαϊκισμός, συμπαρασύροντας εν προκειμένω και υπολειμματικές κοινωνικές και πατριωτικές ευαισθησίες (αλλά και ιδεοληψίες) δώθε και κείθε, εμφανίζεται με προσωπείο πατριωτικής, δημοκρατικής και κοινωνικής ευαισθησίας δεν αφορά όμως παρά δημαγωγική και διχαστική εθνοκαπηλεία και πτωχοκαπηλεία. Πράγματι μοιάζει απελπιστικό για την κοινωνία να δεχτεί ότι οι χαρακτηριστικές «εθνικολαϊκές» φάτσες στα κανάλια (κι ας μη ξεχαστούμε εδώ σε κάποιες συμπαθείς) φωτογραφίζουν την διαιωνιστική πλευρά της ίδιας παγίδας. Μα ας παρηγορηθεί κατανοώντας ότι το όντως τραγικό είναι να σπαταλάται το δια παθημάτων κτηθέν ανατακτικό κοινωνικό φρόνημα σε αναπαγιδεύσεις όπως τις πιστοποιεί κάθε μετωπική δημαγωγία. 

Υπάρχουν  4  πτυχές της Λιτότητας που συμμετέχουν ταυτόχρονα, καθεμιά με τον τρόπο της, τόσο στη μάχη επιβίωσης του συστήματος όσο και στο στοίχημα επιβίωσης και προαγωγής της κοινωνίας διεθνώς.  Δεν μιλούμε εδώ για τη φτώχια κι εξαθλίωση του τρίτου κόσμου που απέχει επί τα χείρω απ’ την έννοια του όρου, ούτε καν γι αυτή του κοινωνικού περιθωρίου στη δύση. Μιλούμε  για τη  λιτότητα όπως αφορά τον κύριο κορμό των δυτικών κοινωνιών κι όπως αναδεικνύεται σε επίδικο στοιχείο συγκρουόμενων πολιτικών διεθνώς.

Η πρώτη αφορά τα περιθώρια κερδοφορίας ως στοιχειώδους όρου λειτουργίας της (αγοραίας) παραγωγικής μηχανής, περιθώρια συρρικνούμενα στην πρόοδο της συσσώρευσης που έτσι απαιτούν τη διαρκή λιτότητα με περιοδικές μόνον χαλαρώσεις κι εξαγορασμένες συναινέσεις, ανάλογα και με τις ολικές αποδόσεις της παραγωγικής μηχανής.  Στα παρεπόμενα της διαδικασίας αυτής είναι οι βαθειές οικονομικές κρίσεις, οι κατά καιρούς αναγκαίες εξυγιάνσεις κι αποπαρασιτισμοί του συστήματος, καθώς και οι περιοδικές αλλά και με τάσεις μονιμοποίησης εσωσυστημικές πιέσεις απέναντι στη μη παραγωγική κερδοφορία.

Η δεύτερη αφορά την παγκόσμια αναδιανομή πλούτου όπως την επιβάλλει η αυξανόμενη οικονομοπολιτική ισχύς των BRIC και οι πιέσεις του τρίτου κόσμου σε εποχή τριπολικής παγκοσμιοποίησης κι ανάσχεσης του ιμπεριαλισμού.  Η εξελισσόμενη αναδιανομή αυτή, με πολύ βραδύτερα αυξανόμενη την παγκόσμια πίτα, εγκαθιστά τη λιτότητα ως μόνιμη προοπτική στις ανεπτυγμένες χώρες και ιδίως για τα μικρομεσαία τους στρώματα διαμορφώνοντας εκρηκτικές πιέσεις (Δ & Α) στο εσωτερικό καθώς και πιέσεις νέων παγκόσμιων διευθετήσεων και συστημικής επανεκκίνησης μέσω ενός παγκόσμιου πολέμου. Φυσικά, αναδύεται παράλληλα η εναλλακτική-στοιχηματική προοπτική της παγκόσμιας μετα-νεωτερικής μεταπολίτευσης η οποία πάντως δε μπορεί να αγνοήσει την πραγματικότητα κι ανάγκη της λιτότητας – αναδιανομής.

Η τρίτη αφορά τη λιτότητα ως βιοτική αξία απέναντι στον καταναλωτισμό και την ψυχοπαθολογική ευζωϊα της ιδιωτείας. Δεν πρόκειται εδώ για κάποια ιδεολογία της στέρησης αλλά για την ανάγκη της εν γένει οικονομίας των πραγμάτων και την ανάγκη του ελευθερωτικού μέτρου στην προσωπική-κοινωνική ζωή, πρόκειται για την ίδια τη δικαιοσύνη στη βαθύτερη και υπερ-αγοραία ουσία της, πρόκειται για τον τρόπο του ευ ζειν εν κοινωνία προσώπων. Ενα τέτοιο ευ ζείν, οπωσδήποτε πολιτικό δηλ. ενεργά ρυθμιστικό των ανθρώπινων σχέσεων, συνδέεται περαιτέρω με στοιχεία όπως κατάλληλες υποδομές, περιβάλλον ζωής, τρόποι και στόχοι της καθημερινής δραστηριότητας, ρυθμίσεις χρόνου και περιεχομένου εργασίας και σχόλης κτλ. τέτοια που ως η άλλη πλευρά της λιτότητας την αναδεικνύουν ως πράγματι βιοτική αξία.

Η τέταρτη αφορά τη λιτότητα ως «δημιουργό ύφεσης κι εμπόδιο στην ανάπτυξη» κι αντίστοιχα την αντι-λιτότητα ως εργαλείο ανάπτυξης, όπως διακηρύσσεται απ’ τις λαϊκιστικές & ΚΑ φωνές.  Εδώ πρόκειται για μύθο, πρόκειται για το ματζούνι της «αναπτυξιακής ζήτησης-κατανάλωσης» που μοιράζει η κεϋνσιαριστερά σε εαυτόν και αλλήλους, ξεχνώντας ότι το αναντίκρυστο χρήμα γεννά «ανάπτυξη» μόνον σε ειδικές συνθήκες πρόθυμης και διαρθρωτικά προεξοφλημένης αξιοποίησής του, όπως σε ελαφρές υφέσεις – υποαπασχολήσεις ή σε ανοικοδομήσεις μετά από βαθειές καταστροφές και πάντως όχι σε συνθήκες βαθειάς διαρθρωτικής κρίσης όπου ο κρίσιμος παράγοντας είναι ο πολιτικός μάστορας-ανατάκτης, νεοφιλελεύθερος, ολοκληρωτικός ή δημοκρατικοσυμμετοχικός, κατά την ωριμότητα των καιρών.

Ο άξονας «Αναδιανομή-Λιτότητα» σ’ ολες του τις διαστάσεις, όπως εκφράζει τα όρια του παγκοσμιοποιημένου πλέον συστήματος αλλά και τις παγκοσμιοποιημένες βιοτικές προοπτικές, βρίσκεται στο επίκεντρο των διεθνών τεκταινομένων κι εξελίξεων. Δεν αφορά όμως μια στενά οικονομική πραγματικότητα, αφού εμπλέκει συνολικότερα ιδεολογοπολιτικές απαντήσεις που λίγο-πολύ συγκρούνται σ’ όλα τα επίπεδα του βιοτικού. Νεωτερικές οπισθοφυλακές του διπρόσωπου φιλελευθερισμού αλλά και του κρατικού καπιταλισμού, προνεωτερικοί φονταμενταλισμοί σε διάφορες εκδοχές και τέλος ψελίσματα μετανεωτερικών δημοκρατικών απαντήσεων διασταυρώνονται σήμερα στο διεθνές ιδεολογοπολιτικό τοπίο έχοντας τους ιδιαίτερους γεωπολιτικούς τους πόλους, πολιτικοικονομικούς και πολιτισμικούς και τις ειδικότερες ζώνες και επίπεδα όπου εξελίσσονται οι συγκρούσεις τους.

Η αραβική άνοιξη και η εξέλιξή της, η τζιχαντιστική απειλή, ο ερντογανικός εκσυγχρονιστικός ισλαμισμός, οι τριπολικές τριβές  ΗΠΑ-ΕΕ-BRIC, οι ειδικότερες τριβές ΗΠΑ-ΕΕ κι άλλες σοβούσες διαδικασίες διεθνούς σημασίας σε Ασία και Λατινική Αμερική είναι χαρακτηριστικά στοιχεία της πραγματικότητας αυτής. Ανάμεσά τους έχουν ιδιαίτερη σημασία αυτά που αφορούν τους δυό πόλους της δύσης, δηλ. ΗΠΑ και ΕΕ, για ιδιαίτερους λόγους τον καθένα.

Οι ΗΠΑ όντας η μεγαλύτερη στρατιωτική υπερδύναμη, βρίσκονται ταυτόχρονα  στο επίκεντρο των παγκόσμιων πιέσεων, αν και στην αμερικανική κοινωνία αυτό δεν έχει γίνει ακόμα τόσο αισθητό όσο στην Ευρώπη.  Με φανερή οικονομική κόπωση, με δημοσιονομικά προβλήματα που συχνά διακρίνεται η κορυφή τους όπως αυτή ενός παγόβουνου, με πιεζόμενη την εκτεταμένη μεσαία τάξη ανάμεσα στα ΚΔ-ρεπουμπλικανικά και ΚΑ-δημοκρατικά αδιέξοδα, με εξαθλιούμενο ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού όπου το ποσοστό αφροαμερικανών και λατίνων διογκώνεται, με ειδικές παραδόσεις φιλελευθερισμού, βίας κρατικής και μη αλλά κι εκτεταμένης οπλοκατοχής, και τέλος με δεδομένη την προοπτική αναδιανεμητικής «λιτότητας», αποτελούν μια οιωνεί πυριτιδαποθήκη. Με επί πλέον τη δυσκολία διεξαγωγής συμβατικών περιφερειακών πολέμων προς αντιστροφή της παγκόσμιας αναδιανεμητικής πορείας, αφού αυτοί μπορεί να καταστούν κοινωνικοπολιτικό μπούμεραγκ, καθώς και με μεγάλες πλέον δυσκολίες χειραγώγησης της συμμάχου Ευρώπης που αυτονομείται τεθλασμένως μεν πλην διαρκώς υπό τον γαλλογερμανικό άξονα, δεν αποτελεί υπερβολή να πούμε ότι οι ΗΠΑ βρίσκονται μπροστά σε κρίσιμο στρατηγικό πρόβλημα το οποίο αποτελεί ταυτόχρονα παγκόσμιο πρόβλημα ζωής ή θανάτου.

Βεβαίως ιέρακες και περιστερές στα αμερικανικά κυβερνητικά επιτελεία έχουν για την ώρα συγκλίνει σε μιά πολιτική που αφ’ ενός στοχεύει να μετριάσει, χωρίς να εξουδετερώσει, την οικονομική και πολιτική ισχύ της συμμάχου ΕΕ, κι αφ’ ετέρου να πετύχει την οικονομοπολιτική περίσφιξη της Ρωσίας ως πρώτο βήμα για την γενικότερη ανακοπή της παγκόσμιας αναδιανομής και τη στρατηγική αναβάθμιση των ΗΠΑ στη σοβούσα τριπολική σύγκρουση. Οι αμερικανικές πιέσεις οικονομικής χαλάρωσης στην ευρωζώνη αλλά και ο ουκρανικός πόλεμος είναι αδιάψευστοι μάρτυρες των άνω, χωρίς καθόλου αυτό να σημαίνει ότι τα πράγματα εξαντλούνται εκεί. Αντίθετα, αμερικανικά think tanks, η υπηρεσία ανάλυσης της παγκόσμιας οικονομίας της CIA, ευρωπαίοι πολιτικοί και αναλυτές καθώς κι ο Γκορμπατσώφ πρόσφατα, επισημαίνουν τον κίνδυνο παγκόσμιου πολέμου ως εγχειρήματος διεξόδου στα αμερικανικά κοινωνικοοικονομικά αδιέξοδα.

Βασικό αντίρροπο πόλο απέναντι στον κίνδυνο παγκόσμιας πολεμικής καταστροφής αποτελεί η Ευρώπη. Η Ευρώπη με μακρόχρονη κουλτούρα κοινωνικών αναζητήσεων και μεταπολιτεύσεων, με προχωρημένη αν κι ατελή συνεργασία των ευρωπαϊκών κρατών στο πλαίσιο της ΕΕ και της ευρωζώνης, με μέτριες στρατιωτικές δυνατότητες κι αντίστοιχες τάσεις μετριοπάθειας, αλλά και με ισχυρά τα βιώματα των πολεμικών καταστροφών, διαθέτει περισσότερο από κάθε άλλον όρους να προσεγγίσει άλλες διεξόδους.

Ηδη η Ευρώπη αντιμετωπίζει τα τελευταία χρόνια τις πρώτες πιέσεις «αναδιανομής-λιτότητας» πολύ εντονότερα κι εκτεταμένα απ’ τις ΗΠΑ (που κινούνται εδώ με υστέρηση φάσης αναβάλλοντας την αναμέτρησή τους με το πρόβλημα στο εσωτερικό έδαφος) ασφαλώς με αναδιαρθρωτικά τραύματα κι αστοχίες αλλά χωρίς ακραίες συγκρούσεις στο εσωτερικό και χωρίς τύμπανα πολέμου στο διεθνές μέτωπο.  Απεναντίας εκεί είναι σαφείς οι προσπάθειές της να κρατήσει «το θηρίο στο κλουβί».  Φυσικά οι ad hoc διπλωματικές προσπάθειες δεν αρκούν εδώ όπου η παγκόσμια συνύπαρξη απαιτεί γενικότερες διευθετήσεις οι οποίες ουσιαστικά εγγράφονται σε στρατηγικές μετα-νεωτερικής οικουμενικότητας. Η διαρκής κι αναβαθμιζόμενη θεσμικά παρέμβαση για την κατάσβεση και πρόληψη των επικίνδυνων εστιών, ο έλεγχος των ρυθμών αναδιανομής παγκοσμίως ώστε να μην καθίστανται εκρηκτικοί και να δίνουν χρόνο στις αναγκαίες πολιτικοικονομικές προσαρμογές, η συστηματική στήριξη της πολιτικοοικονομικής και πολιτιστικής ανάπτυξης του τρίτου κόσμου, η αποσυμπίεση της δυτικής ανταγωνιστικότητας μέσω της anti-dumbing βιοτικής αναβάθμισης στις χώρες φθηνής εργασίας, ειδικότερες σχετικές πολιτικές όπως αυτή του μεταναστευτικού κτλ, κι ακόμα ειδικές και πολύπλευρες πολιτικές και πολιτισμικές παρεμβάσεις στις κοινωνίες και τις ηγεσίες των χωρών που κρατούν τα κλειδιά του πυρηνικού ολέθρου, αποτελούν αναγκαιότητες των οποίων το κύριο προωθητικό και συντονιστικό βάρος πρέπει να αναλάβει η Ευρώπη. Και κυρίως οφείλει η Ευρώπη να τοποθετήσει όλα τα παραπάνω στο πλαίσιο της δικής της εσωτερικής μετα-φιλελεύθερης μεταπολίτευσης, ώστε οι αρχικές θεωρητικές δυνατότητές της να μπορέσουν να εκφραστούν πρακτικά και πολλαπλασιαστικά, η γενικότερη παγκόσμια μεταπολιτευτική διέξοδος να αποκτήσει οδηγό παράδειγμα, αλλά και να απαντηθούν τα δικά της εσωτερικά συστημικά αδιέξοδα που αποκτούν επείγοντα χαρακτήρα.

Προς το παρόν βέβαια, η εσωτερική σύγκρουση βορρά-νότου στην ευρώπη είναι ελεγχόμενη έχοντας κοινό τόπο διεξόδου τη ρήξη με τον βόρειο και τον νότιο παρασιτισμό κατά τις ιδιομορφίες του καθενός και με τα ανάλογα επεισόδια και τριβές. Σοβεί  ωστόσο το βαθύτερο πρόβλημα των εν γένει συστημικών ορίων στην απάντηση των ευρωπαϊκών προβλημάτων και την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση ως αναγκαίου όρου επιβίωσης των ευρωπαϊκών λαών, υπό συνθήκες μάλιστα προοπτικής «λιτότητας». Η ΕΕ έχει πετύχει ως τώρα, μέσα σε δύσκολες συνθήκες, ορισμένη πολιτικοοικονομική σταθεροποίηση όντως απαραίτητη για την ευρωπαϊκή και παγκόσμια προοπτική. Η επιτυχία όμως αυτή παραμένει άκρως επισφαλής αφού στηρίχθηκε σε μια προσαρμογή βίαιη και ασύμμετρη που συνθλίβει τα πιο αδύναμα κοινωνικά τμήματα και δεν αντιμετωπίζει τη γενικότερη κοινωνική διάλυση η οποία αποτελεί το συνώνυμο της κρίσης, ενώ περαιτέρω εξωθεί την δημιουργούμενη αντισυστημική κοινωνική δυναμική σε στενοδιεκδικητικές ή ολοκληρωτικές κατευθύνσεις.

Βεβαίως η ευρωπαϊκή πολιτική ηγεσία (αλλά και η ευρωπαϊκή νεωτερική κοινωνία, προτεσταντική, καθολική, αριστερή ή μηδενιστική), απέχει ιδεολογοπολιτικά από τις μετα-φιλελεύθερες αναγκαιότητες παρά τα σχετικά βήματα στα οποία λόγω κεντρικής θέσεως-θεάσεως ωθείται ο γαλλογερμανικός ηγετικός άξονας την ίδια στιγμή που στο νότο οι ωριμάζοντες προσανατολισμοί εκτρέπονται μέσα από εθνικολαϊκές συμπράξεις μεσαιοπαρασίτων-λαϊκιστών σε αδιέξοδες κατευθύνσεις. Ομως η μετα-φιλελεύθερη διέξοδος, η δημοκρατική-σοσιαλιστική, όπως περιλαμβάνει την κοινωνική δημοκρατική απαλλοτρίωση των θεσμών εξουσίας, τον παραγωγικό κι ευρύτερο κοινωνικό σχεδιασμό, την κοινωνική ασφάλεια κι ελάχιστη προστασία, και φυσικά την αγορά και τις σχετικές προσαρμογές, είναι η μοναδική διέξοδος της Ευρώπης σε συνδυασμό με τη γενικότερη ανάλογη δράση της στο παγκοσμιοποιημένο πολιτικοοικονομικό τοπίο. Κάτι τέτοιο είναι ταυτόχρονα εφικτό και δύσκολο για την ευρώπη που ρέπει σε νεωτερικές αναγνώσεις κι εκπτώσεις της διεξόδου αυτής, αλλά πιο κοντά στις ελληνικές-ελληνάδικες ανάγκες και δυνατότητες, επιβεβαιώνοντας με όρους κρίσιμης επικαιρότητας τον κοινό  ελληνο-ευρωπαϊκό τόπο αλλά και υποδεικνύοντας την ανάγκη των αντίστοιχων οσμώσεων.

Μ’ αλλα λόγια, το δημοκρατικό, το σοσιαλιστικό και το ευρωπαϊκό στοιχείο αποτελούν αδιαχώριστα στοιχεία στην αναγκαία μετα-φιλελεύθερη μεταπολίτευση με την ελληνική συνεισφορά κρίσιμη για την υπέρβαση των νεωτερικών  φραγμών – της φιλελεύθερης έκπτωσης του προσωπικού και της αριστερής κι ακροδεξιάς έκπτωσης του κοινωνικού.

Η Ελλάδα της κρίσης  βρίσκεται και με τέτοιου είδους όρους στην αιχμή των διεθνών εξελίξεων, κάτι που διαφεύγει των πολιτικοκοινωνικών αναλύσεων αν και η πραγματικότητα αυτή, στη διαθλασμένη και στρεβλωμένη όψη της, καληώρα, γίνεται ξαφνικά ορατή τοις πάσι. Βρίσκεται με τον ιδιαίτερο κι αντιφατικό τρόπο που καθορίζουν η πολιτισμική της προίκα αλλά και η νεοελληνάδικη εκποίησή της, με τον ιδιαίτερο κι αντιφατικό τρόπο της πολιτικής της ταυτότητας και δολιχοδρομίας. Βρίσκεται τόσο κοντά και τόσο μακρυά, ταυτόχρονα, απ’ τις απαντήσεις που αναγκαιούν στη χώρα και τον κόσμο, πρωτοπόρα από μια άποψη μα και θλιβερή επαρχιώτισσα από μια άλλη. Προτάγματα φιλότιμης ελευθερίας κι αντισυστημικός κλεφτοπόλεμος απ’ τη μιά, διχαστική μετριοκρατία και πλιατσικολογική αταξία απ’ την άλλη - εθνικολαϊκά «κοινωνικά μέτωπα» μικρομεσαίου δικαιωματισμού υπό μεσαιοπαρασιτική ηγεμονία. Μια από αιώνων αντίφαση που η πολιτικοθεσμική της επίλυση στο σημερινό εγχώριο τοπίο επείγει αποτελώντας το κεντρικό εθνικό διακύβευμα αλλά και κλειδί για τη διάνοιξη του νέου διεθνούς δρόμου.

Προαπαιτείται όμως η ανάλογη ιδεολογική χειραφέτηση της αναγκαίας οδηγού κοινωνικής μειοψηφίας, χειραφέτηση η οποία περιλαμβάνει την αξιοποίηση κι απ-αγκύλωση, υπό τα σύγχρονα φώτα, της ελευθερωτικής πατρώας κληρονομιάς (των αντιδανείων της περιλαμβανομένων, ως πχ. του μαρξισμού) που ασφυκτιά μέσα στα καθεστωτικά καλούπια συντηρητισμού και προοδευτισμού, Δ & Α. Το προσωπικό-κοινωνικό ελευθερωτικό στοιχείο της ελληνικής δημοκρατικής-«αριστοκρατικής» πολιτειολογίας όσο και ο διαλεκτικός προσωπικός-κοινωνικός πυρήνας της ορθοδοξίας παρέχουν τα βασικά κλειδιά των αναγκαίων ιδεολογικών υπερβάσεων. Υποδεικνύουν εν ταυτώ τις αναγκαίες για την ανάδυσή τους ιδεολογικές ρήξεις στον πολιτικό και πνευματικό χώρο, αλλά και την ανάγκη των ενωτικών ολοκληρώσεων των αποτελεσμάτων – διαδικασία που οφείλει να σηματοδοτηθεί και στο επίπεδο του Συμβολικού με αντίστοιχες πρωτοβουλίες και στάσεις.

Στους όρους τέτοιων υπερβάσεων, που αξιοποιούν άλλωστε και τις διαθέσιμες μερικότητες στα επί μέρους πνευματικά πεδία, μερικότητες πολύτιμες μα και χαμένες σε πλαγιοβασίες κι άγριες γραφικότητες, μπορεί να ανασωματωθεί κι εκπτυχθεί η ελληνική δυναμική στο σύγχρονο κόσμο που αναζητά αποπαγίδευση απ’ τα αδιέξοδα εγχειρήματα των συστημικών οπισθοφυλακών και των αντισυστημικών αναχρονισμών.

4.  Αυτό το βιβλίο

Το βιβλίο αυτό, περιλαμβάνει κείμενα δημοσιευμένα πριν λίγα χρόνια, αποτελώντας μέρος μιας προσπάθειας κατάθεσης και συμβολής στα αναγκαία της ιδρυτικής εποχής που ζούμε.  Η εποχή αυτή της οικουμενικής μεταπολίτευσης του 21ου αιώνα, μιας μεταπολίτευσης που θα περάσει μέσα από κρίσιμα στοιχήματα, βιώνεται ήδη επώδυνα στην Ελλάδα που καλείται απ’ την ίδια της την κληρονομιά και τα τρέχοντα αδιέξοδα της κοινωνίας σε πρωτοποριακές απαντήσεις. Οι γνωστές προοδευτικές και συντηρητικές θεωρήσεις στα σύγχρονα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα έχουν οριστικά παλαιώσει προσφέροντας πλέον μόνον συσκοτίσεις. 

Προσωπικά, έχοντας ήδη απ’ τα νεανικά μου χρόνια, πλάϊ σε ισχυρά προτάγματα κοινωνικοπολιτικής ελευθέρωσης, έντονες εμπειρίες κι ενστάσεις απέναντι σε θεωρήσεις και πρακτικές του προοδευτισμού και της αριστεράς, αφιέρωσα μερικές δεκαετίες σε προσπάθειες αναγκαίων αναβαθμίσεων στο χώρο αυτό. Προσπάθειες που έγιναν εν πολλοίς μέσα απ’ τις αριστερές ιδεολογικές ορίζουσες αν κι από διαφορετικές αφετηρίες συλλογικής δράσης, κυρίως απ’ αυτή του ΠΑΣΟΚ κι απ’ αυτή της πολιτικής ομάδας των «Μαρξιστών Σοσιαλιστών» η οποία επιχείρησε στον ευρύτερο αριστερό και σοσιαλιστικό χώρο.  Ομως, ιδίως απ’ τις αρχές της δεκαετίας του 90, τα της αριστεράς και της προόδου αποκαλύπτονταν στα μάτια μου όλο και πιο ακατάλληλα ως ορίζουσες κοινωνικού-προσωπικού βιοτικού φρονήματος και πολιτικής πράξης, την ίδια στιγμή που η πολιτική επιβεβαιωνόταν σαν όλο και πιο κρίσιμη παράμετρος του κοινωνικού.  Η προσωπική αναθεωρητική μου βάσανος σε συνθήκες δύσκολης πολιτικής συμμετοχής και θεωρητικής ανεπάρκειας, ξεπέρασε τη 10ετία πριν αποδώσει κάποιες κρυσταλλώσεις ικανές να στηρίξουν περαιτέρω προσανατολισμένες ψηλαφήσεις, όπως αποτυπώνονται ιδίως στην απ’ το 2005 κι έπειτα αρθρογραφία μου. Αυτό που μου υποβάλει την τολμηρή ιδέα ότι οι ψηλαφήσεις αυτές ίσως έχουν κάποια αξία, πλάϊ στην επίγνωση ότι αποτελούν μόνον ψηλαφήσεις, είναι η ανακύκλωση των παλιών οπτικών και πρακτικών στο ιδεολογοπολιτικό τοπίο όπως ευθύνεται και για τα βιούμενα ως σήμερα κοινωνικοπολιτικά αδιέξοδα, όσο και τα διακινούμενα στους σχετικούς σύγχρονους προβληματισμούς διεθνώς τα οποία κυριαρχούνται από αστοχίες κι αναπαλαιώσεις, παρά τις κατά καιρούς και κατά θέματα εκλάμψεις τους. Πρέπει να ομολογήσω την απόσταση της δικής μου οπτικής απ’ όλα αυτά ...

Σε κάθε περίπτωση θεωρώ ότι υπάρχει ανάγκη μιας άλλης οπτικής στα κοινωνικοπολιτικά πράγματα, πέραν αυτών του τρέχοντος συντηρητισμού και προοδευτισμού των οποίων την παλαίωση πιστοποιεί και η προφανής προήγηση της γενικότερης κοινωνικής συνείδησης έναντί τους, παρά τα φυσιολογικά όρια και τις αντιφάσεις της. Φυσικά η προήγηση αυτή, ακριβώς εγκλεισμένη στά όριά της, δεν αναιρεί την ανάγκη οδηγού λόγου και διαλόγου, υποδεικνύει όμως διαφορετικές προτεραιότητες προσανατολισμού κι αναβαθμίσεων στα διάφορα επίπεδα της κοινωνικής συνείδησης μέσα απ’ την αναγκαία διαλεκτική της ευρύτερης κοινωνίας με τα πιο συνειδητά τμήματά της – την οιωνεί οργανική  διανόησή της.

Στις παραπάνω κατευθύνσεις, θεώρησα χρήσιμη την έκδοση σχετικών αρθρογραφικών μου συλλογών στις οποίες συγκεντρώνονται τα κυριώτερα θεωρητικοπολιτικά στοιχεία των ως άνω ψηλαφήσεων. Ηδη το 2010 εκδόθηκε απ’ τις εκδόσεις «Φυλλομάντης» η συλλογή «Κρίση κι Απόκριση» (στο εξής «Κ&Α») με επιλογές απ’ την αρθρογραφία του 2009, όπου επιχειρείται η ανατομία της κρίσης και η αναψηλάφιση του αναγκαίου κοινωνικοπολιτικού δρόμου καθώς και υπογραμμίζεται η ιδιαιτερότητα της ελληνικής συμμετοχής στη συντελούμενη παγκόσμια μεταπολίτευση. Εχει ασφαλώς σημασία το πώς οι εξελίξεις ως σήμερα αξιολογούν εκείνες τις καταθέσεις σε σύγκριση ή αντιπαραβολή μάλιστα με ό,τι ανάλογο διακινείται εγχωρίως και διεθνώς. (Ας σημειώσω εδώ, σχετικά με εκείνη την έκδοση, ότι ορισμένα φραστικά και τυπογραφικά λάθη της επισημαίνονται σε διορθωτικό σημείωμα στο τέλος του παρόντος, όπου επίσης παρατίθενται κι ορισμένες χρήσιμες βιβλιοκριτικές της ίδιας συλλογής για τις οποίες κι ευχαριστώ ακόμα μια φορά τους συγγραφείς τους).

Η ανά χείρας έκδοση καλύπτει επιλογές αρθρογραφίας της επόμενης περιόδου, μιας περιόδου κοινωνικού μετεωρισμού και αγωνίας πρό των αναγκών αναβαθμισμένης επαναπολιτικοποίησης. Επόμενες εκδόσεις σχεδιάζονται να περιλάβουν επιλογές αρθρογραφίας που καλύπτει την τρίτη φάση, αυτή της αγανακτισμένης ριζοσπαστικοποίησης και της διπολικής πολιορκίας της, καθώς και ειδικότερη θεματική αρθρογραφία.

Οπως ανέφερα οι συλλογές αυτές αφορούν δημοσιευμένα στο διαδίκτυο κείμενα, τα περισσότερα στον «Φυλλομάντη» αλλά και στο «Αντίφωνο», το «TVXS» και την «ELZONI», συμπληρωμένα με επεξηγηματικές και σχολιαστικές παραπομπές κατά περίπτωση. Ειδικότερα τα δημοσιευμένα στον «Φυλλομάντη» δεν είναι πλέον διαθέσιμα εκεί αφ’ ότου η ιστοσελίδα (καθώς και το εκδοτικό της τμήμα) ανέστειλε τη λειτουργία της – μια αναστολή που αφορά προσωπικές δυσκολίες της εκδοτικής ομάδας παράλληλα με επανειλημμένα χάκινγκ στην ιστοσελίδα κι όχι άλλους λόγους, για να ανταποκριθώ κι από δώ, αν κι αναρμοδίως, σε σχετικές ερωτήσεις φίλων.

Βεβαίως η ανάγκη περαιτέρω λόγου και διαλόγου είναι αυτονόητη, ιδιαίτερα μέσα στην πυκνή κοινωνικοπολιτική περίοδο που διαρκεί, όπως και οι σχετικές υποχρεώσεις ανταπόκρισης κατά δύναμη. Είναι ωστόσο κρίσιμη για την κατανόηση και διαμόρφωση των εκάστοτε εξελίξεων η γενικότερη προβληματική περί τα πράγματα, οπότε τα όσα κατατίθενται στην παραπάνω αρθρογραφία και τις αντίστοιχες συλλογές νομίζω ότι διατηρούν πλήρη την επικαιρότητά τους, στα όρια της όποιας θεωρητικής αξίας τους.  Ούτως ή άλλως, στο βαθμό που η αναπτυσσόμενη ως άνω οπτική έχει κάποιο ενδιαφέρον, η παρακολούθησή της προϋποθέτει την καλή επαφή με την προηγούμενη σχετική  αρθρογραφία. 

                                                                                         * * *

Η παρούσα έκδοση είναι προσωπική, δηλαδή εκτός κάποιου εκδοτικού οίκου και των εύλογων εμπορικών του απαιτήσεων ενώ αφορά λιγοστά μόνον αντίτυπα – μια εκατοντάδα περίπου - όπως με υποχρεώνουν ευνόητοι λόγοι, προορισμένα για διανομή.

Τα κείμενα του βιβλίου έχουν  γραφεί απ’ το Μάρτη του 2010 ως το Φλεβάρη του 2011 διαρκούσης της δεύτερης φάσης της κρίσης όπως περιγράφεται στη σχετική περιοδολόγηση πιο πάνω, δηλ. τη φάση μετά την πρώτη μειοψηφική αφύπνιση του 2008 και τα πισωπατήματα του 2009, τη φάση της παγκοινωνικής συνειδητοποίησης της κρίσης και της πρώτης αγωνίας για μια βαθύτερη πολιτικοποίηση.

Αποτελούν κείμενα επίκαιρης παρέμβασης και δημοσιεύθηκαν όλα στον διαδικτυακό «Φυλλομάντη» του φίλου Γιάννη Φωτόπουλου ( Γ.Φ.Φ ), τον οποίο και ευχαριστώ. Οπως όμως ανέφερα ήδη, πέραν του επικαιρικού χαρακτήρα τους και της αντίστοιχης γραφής, περιέχουν στοιχεία γενικότερης πολιτικοθεωρητικής ανάλυσης που συνδέονται μεν με τη στενή συγκυρία της πρώτης δημοσίευσής τους και τα αντίστοιχα κοινωνικοπολιτικά βιώματα αλλά την ξεπερνούν κι επεκτείνονται στην ευρύτερη κοινωνικοπολιτική περίοδο.

 Τα κείμενα παρατίθενται χωρίς τροποποιήσεις απ’ την πρώτη τους δημοσίευση, με μικροδιορθώσεις μόνον ορισμένων ορθογραφικών και φραστικών λαθών. Εχουν επίσης προστεθεί επεξηγηματικές και σχολιαστικές παραπομπές σε διάφορα σημεία τους για τη διευκόλυνση του αναγνώστη. Οι παραπομπές αυτές, γραμμένες κατά την περίοδο προετοιμασίας της έκδοσης (Δεκέμβρης 2014), επεκτείνονται κατά σημεία σε αναφορές γεγονότων πέραν της περιόδου της αρθρογραφίας, φτάνοντας ως τα τέλη του 2014.

                                                                                                                                                                  Δ.Τ. –  Ιανουάριος 2015

                                                                                                   

                                                                                                 * * *

* Η συλλογή αυτή περιλαμβάνει τα ακόλουθα Αρθρα & Παραρτήματα :

( τα Αρθρα είναι συμπληρωμένα με τις αναφερόμενες στο κείμενο Παραπομπές – Δεκεμβρίου του 2014 ).

1. Ενα Κόκκινο Αυγό – 30.3.10 

2. Μέρες Μαγιού του 10 – 1.6.10   

3. Το μετέωρο βήμα & οι πελαργοί – 15.11.10

4. Πέρα απ’ το αντι-μνημόνιο – 24.11.10

5. Στάχτες και Σπίθες –  5.2.11

6 . Παραρτήματα :  Διορθώσεις & Κριτικές στο βιβλίο μου  «Κρίση & Απόκριση» (2010)

Δ.Τ.